Thành "đại gia" nhờ cát

Cơ quan CSĐT Công an TP Cần Thơ vừa tiếp nhận hết thảy hồ sơ liên hệ đến mật hiệu buôn lậu của Cty TNHH một thành viên Đạt Thành Nguyên ( hội sở tại xã Vĩnh Hòa , huyện Tân Châu , An Giang ) do bà Ngô Thị Thu Nguyệt làm Giám đốc. Vậy là nguyên nhân một số người "ngủ dậy bỗng thành… đại gia" - một điều được xem là bất thường giữa lúc nền kinh tế đang còn bị ảnh hưởng nặng nề bởi cơn suy thoái , đã bắt đầu hé mở…Còn nhớ vào thời điểm Thủ tướng Chính phủ chưa ban hành Chỉ thị số 29/2008/CT-TTg vào ngày 2/10/2008 và đặc biệt là lệnh dừng khai thác , xuất khẩu cát của Chính phủ Campuchia vào đầu tháng 5/2009 vừa qua , hàng loạt doanh nghiệp ( DN ) tại vùng bình nguyên sông Cửu Long ( ĐBSCL ) chen chúc nhau sang Campuchia để dự khán khai thác cát , cung Đem cho những hợp đồng xuất khẩu ( XK ) ra ngoại bang , nhiều nhất là đảo quốc Singapore. Dãy đất màu mỡ phù sa bồi đắp , nằm hai bên giang biên Tiền thực dân địa bàn các xã Vĩnh Xương , Vĩnh Hòa , Tân An ( thuộc huyện Tân Châu , An Giang ) và xã Thường Phước ( huyện Hồng Ngự , Đồng Tháp ) bỗng dưng được các DN khai thác , XK cát từ khắp các vùng miền trong cả nước đến "săn" lùng , thuê với giá đắt đỏ để làm bãi tập kết cát. Cát sau khi được khai thác dưới đáy sông phía Campuchia được chở về đây rồi bốc lên bằng cần cẩu. Đến ngày xuất hàng , sà lan cặp sát bờ , cần cẩu lại cạp cát đổ xuống. Lực lượng thẩm tra liên ngành của TP Cần Thơ thẩm tra các phương tiện khai thác cát trái phép trên sông Hậu.Ông Q. - một "đại gia" nhờ cát tại Cần Thơ kể cho tôi nghe chuyện tranh nhau thuê bãi vùng thượng nguồn Cửu Long rằng , khi nghề khai thác cát XK mới bắt đầu , giá thuê đất ở xã Vĩnh Hòa khoảng 80 triệu đồng/năm/ha. Nhưng tới năm 2008 , mức giá thuê đất tăng lên 120 triệu rồi chẳng bao lâu nhảy vọt lên mức 140 triệu đồng/năm/ha. Còn đất ở cạnh cửa ải Vĩnh Xương , giá đất cho thuê có lúc lên 200 triệu đồng/ha/năm mà nhà nông vẫn chưa chịu cho thuê. Chính bản thân ông có lúc đã phải đặt cọc trước cả năm và phải canh chừng mới thuê được bãi.Ông Q. Phép ông từng phải thuê 4 bãi , với tổng diện tích gần 10ha. Mỗi DN muốn hoạt động được cũng phải cần tới 2 bãi , diện tích tối thiểu là 4ha… trung bình mỗi cần cẩu vào Campuchia khai thác phải đóng phí từ 22 - 25.000 USD/năm. Cò thuê sà lan loại 1.000m3 thì đắt giá thuê từ 150 - 170 triệu đồng/tháng. Việc khai thác cát của DN Việt Nam ở Campuchia tập kết nhiều trên đoạn sông Mê Kông đi qua các tỉnh Candal , Preyveng và Koh Kong. Không có chuyện cạnh tranh khai thác gay gắt như ở Việt Nam nhưng do các chủ mỏ cát ở Campuchia quản lý rất chặt chẽ nên các DN Việt Nam phải cho phương tiện , nhân lực của mình hoạt động hết công suất. Trung bình Ngày ngày , các DN Việt Nam khai thác từ 50 - 60.000 tấn cát. Ông Q. Cho biết , giá xuất bán trung bình 7 , 5 USD/m3 trong lúc mỗi khối cát , DN khai thác chỉ trả cho chính quyền , chủ mỏ cát tại Campuchia từ 1 , 5 - 2 , 5 USD. Trò chuyện với tôi , ông Q. Đang nhắc đến con số báo cáo của ông Giám đốc Cục Thủy văn và Công trình thủy lộ , thuộc Bộ Tài nguyên nước và khí tượng Campuchia rằng vào thời điểm xôm tụ nhất , có 124 DN từ các vùng , miền của Việt Nam dự khán khai thác cát XK trên địa bàn Campuchia. Và sở dĩ phía bạn đã tổ chức điều tra , rồi đây lệnh dừng khai thác cát XK là do hệ lụy từ hoạt động khai thác rầm rộ đã gây sạt lở đất nghiêm trọng , gây bức xúc trong cộng đồng dân cư sống dọc theo hai giang biên Mê Kông.Trở lại với chuyện một số DN làm giàu nhanh nhờ cát , một cán bộ ở Cảng Cần Thơ cho biết , trong tháng 4/2009 ( tức tháng trước khi Thủ tướng Campuchia có lệnh tạm ngưng khai thác cát XK ) , lượng hàng hóa qua cảng gần 1.520.000 tấn ( tăng gần 10 lần so với cùng kỳ năm ngoái ) trong đó khoảng 80% là mặt hàng cát vàng. Cảng Cái Cui chỉ làm một mặt hàng độc nhất là cát… Nhìn vào danh sách báo cáo 71 doanh nghiệp đăng ký làm thủ tục xuất khẩu tại hải quan TP Cần Thơ , chúng tôi thấy điều mà một "đại gia" về cát từng nói là chính xác. Đó là vào thời điểm giữa năm 2008 , nhiều DN ở Cần Thơ từng bán hàng điện lạnh , thậm chí kinh doanh nhà hàng , khách sạn , xuất khẩu gạo cũng nhảy vào , dự khán hoạt động này. Khi chúng tôi đem chuyện này trao đổi , Cục trưởng Cục Thuế TP Cần Thơ công nhận rằng , đúng là DN này ra đời chỉ tập kết XK mặt hàng cát vàng. Doanh thu mà DN này tự khai ( ngành thuế chưa quyết toán - PV ) trong 6 tháng ( tính từ lúc Campuchia tạm ngưng cho khai thác , XK cát phản hồi trước ) đạt gần 63 tỷ đồng - đây là doanh thu béo bở khiến giới DN trong thời buổi này cảm thấy "thèm"... Có một thực tế khiến dư luận tại Cần Thơ thời gian qua xầm xì là trước khi Campuchia cấm XK cát thì tại Việt Nam , cơ hồ chẳng có DN nào xuất cát nội - tức cát khai thác từ các sông , trong đó chính yếu là sông Tiền và sông Hậu. Nguyên nhân đơn giản là do xuất cát nội , DN phải chịu khoản thuế đến 17% trong lúc tại Campuchia là 0%. Và tại Chỉ thị 29/2008/CT-TTg được ban hành vào ngày 2/10/2008 , Thủ tướng Chính phủ nước ta cho phép việc XK cát nội , DN chỉ được nối đối với những hợp đồng được ký với đối tác trước thời điểm 30/11/2008. Thế nhưng đến khi Campuchia có lệnh ngưng sau đó đến gần 6 tháng , bỗng xuất hiện những hợp đồng XK cát nội vô thời hạn; được thực hiện vô tư do được ký với đối tác trước ngày 30/11/2008...